Blijf scherp!

"I think of a memory as a particular firing pattern of brain nerve cells in a network"

Ronald C Petersen, MD, PhD, director of the Mayo clinic Alzheimer's Disease Research Center.

"If you are trying to remember a meaningful childhood event, for example, you refire the pattern in the brain that happened when the event took place"

Er is nog veel onduidelijk over hoe herinnering en geheugen precies werkt. Het lijkt op een soort puzzle die is opgeslagen in een complex netwerk van neuronen door het hele brein heen. Wat wel bekend is, is dat je je vermogen om dingen te onthouden kunt trainen.

Hoe ontstaan herinneringen?

Het begint met waarneming door je zintuigen, dus met reuk, smaak, geluid en gevoel. Als je ergens binnenkomt en je ruikt een super lekkere appeltaart, dan zorgt dat voor connecties van neuronen. En deze connecties worden uiteindelijk een herinnering. Je hersenen bepalen hoe belangrijk een herinnering is op basis van emoties, ervaren stress enz. Hoe sterker de ervaren emoties of stress bij een bepaalde gebeurtenis, hoe sterker de connecties die worden gemaakt.

Zo kun je je bijvoorbeeld nog herinneren waar je was of wat je deed toen die vliegtuigen in de Twin Towers vlogen en dat op het nieuws kwam. Of weet je nog precies wat je dacht toen je ten huwelijk werd gevraagd.

Ook dit stamt uit de tijd van onze voorouders, waar de vorige blog over ging. Als er ergens gevaar dreigde in het bos, dan weet je later nog precies waar dat was, om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt.

Er zijn verschillende gebieden in de hersenen betrokken bij het vormen van herinneringen en het onthouden van dingen. Hierbij zit er een verschil in lange termijn herinneringen en korte termijn herinneringen. Ik zal je nu niet vermoeien met hoe al deze hersengebieden heten, maar het is belangrijk om te weten dat er dus verschillende hersengebieden betrokken zijn en dat dit dus ook verklaart waarom bij dementie vaak eerder de korte termijn herinneringen aangedaan zijn en niet de lange termijn.

Foutjes

Ons geheugen is indrukwekkend, maar niet foutloos. Iedereen kan zich weleens iets niet meer herinneren. Het ligt op het puntje van je tong... Waarom dit gebeurt is niet helemaal duidelijk, maar het is normaal om dit af en toe te hebben. Het komt in ieder geval vaker voor als je gestresst of moe bent.

Daarnaast worden ook onze hersenen ouder. Ze beginnen al te krimpen vanaf ongeveer ons 30ste levensjaar! Hierin zijn wel veel individuele verschillen en is het gelukkig niet zo dat we vanaf ons 30ste al van alles gaan vergeten. Af en toe iets kwijt zijn is normaal. Niet meer weten waar je sleutels zijn is prima, niet meer weten waar je ze voor kunt gebruiken is zorgelijk.

Soms is het ook gewoon lastig om veel informatie te onthouden. Op school merkte je dit vast al bij de rijtjes van Frans, maar ook in de supermarkt of als je een presentatie moet geven kan het lastig zijn om alle tekst te onthouden.

Hiervoor zijn leuke trucjes. Heb je bijvoorbeeld weleens gehoord van het geheugenpaleis?

Kijk op https://www.alzheimer-nederland.nl/geheugenpaleis. hier staat uitgelegd hoe het werkt.

Hoe blijf je dus scherp?

Dat geheugenpalijs verbetert je geheugen niet, maar kan op sommige momenten het leven wel een stuk makkelijker maken!

Maar hoe verbeter je je geheugen dan wel? Of hoe hou je het scherp en gefocust?

Het zal je wellicht niet verbazen, maar de meeste adviezen die gelden voor een gezond lichaam, gelden ook voor een gezond brein.

1. Zorg voor voldoende slaap. Als je slaapt krijgt je lichaam de tijd om je brein en alle nieuwe verbindingen te herstellen en reorganiseren. Zo blijven degene die er echt toe doen en wordt onbelangrijke informatie verwijderd. Ook zijn er aanwijzingen dat slaap zorgt voor het opruimen van eiwitten die zorgen voor plaques in de hersenen die kunnen zorgen voor geheugenverlies.

2. Eet 'brainfood'. Bijvoorbeeld: walnoten, volkoren granen, eieren, vette vis, bessen, donkere chocolade, zaden, groene thee. Onderzoek suggereert dan wanneer je regelmatig deze producten eet, dan dan krimpen bepaalde hersengebieden minder sterk.

3. Beweeg voldoende. Beweging verbetert de bloed- en zuurstoftoevoer naar de hersenen, maar het zorgt ook voor het stimuleren van groeifactoren die hersenfunctie onderhouden en verbeteren. Het vermindert volgens deze studie ook de kans op Alzheimer, doordat beweging ook zorgt voor minder plaques en verstorende eiwitten in de hersenen.

4. Blijf nieuwsgierig. We moeten het blijven trainen, zeker als je ouder wordt. Ook hiervoor geldt 'if you don't use it you lose it'. Blijf nieuwe dingen leren en blijf nieuwsgierig naar al het moois om je heen. Hierdoor stimuleer je nieuwe verbindingen.

Zo zie je maar dat een gezonde leefstijl ook essentieel is voor een gezond brein. Zo heb je dus twee vliegen in één klap, best handig!

Rashid M, Zahid M, Zain S, et al. (February 11, 2020) The Neuroprotective Effects of Exercise on Cognitive Decline: A Preventive Approach to Alzheimer Disease. Cureus 12(2): e6958. DOI 10.7759/cureus.6958